یک نانو ذره یا نانو پودر کی ذرهی
بسیار کوچک است که حداقل یک بعد زیر ۱۰۰ نانومتر دارد. در حاضر در زمینهی
تولید نانو ذرات حوزههای بیوپزشکی، اپتیکی و الکترونیک بیشترین حجم فعالیت
تحقیقاتی را دارند.
خواص نانو ذراتبا
کاهش سایز ذرات خواص سطحی به حجی آنها افزایش مییابد از سوی دیگر با کاهش
ابعاد مواد خواص کوانتومی در آنها بروز کرده و رفتاری متفاوت با رفتار
مواد معمول از خود نشان میدهند. برای مثال سیم مسی را در نظر بگیرید، در
حالت عادی بسیار انعطاف پذیر است در حالی که از دیدگاه نانومتری هنگام خم
کردن میله، ساختار مس در واحدهای ۵۰ نانومتری خم شده و اگر ذرات آن را تا
زیر ۵۰ نانومتر کوچک کنیم به یکی از مستحکمترین مواد شناخته شده تبدیل
میشود. یا به عنوان مثالی دیگر بعضی از مواد نانومتری وقتی به زیر ۱۰
نانومتر میرسند نسبت به تغییرات دما به شدت حساس شده و خواص نیمههادی از
خود بروز نمیدهند و نمیتوان از آنها به عنوان کلیدهای حافظههای
الکترونیکی مانند SD Ramها استفاده کرد.
ذکر این
نکته لازم است که با افزایش خواص سطحی به حجمی، شدت واکنش پذیری مواد بیشتر
شده و برای مهار آن باید از تکنیکهای پیشرفته استفاده کرد.
انواع نانو ذرات* با توجه به نوع عناصر سازنده، نانو ذرات را میتوان در انواع فلزی، سرامیکی، پیلیمری و نیمههادی تقسیم کرد.
* از نظر شکل ظاهری نانوذرات را میتوان در دستهای نانو کرهها، نانومیلهها و نانو صفحههای موجدار دشتهبندی کرد.
* از دیدگاه فیزیک نیز نانوذرات در دستههای نانوخوشهها، نانوبلورها و نقاط کوانتومی جای میگیرند.
کاربرد نانو ذرات
۱. در بیوفناوری به عنوان حامل دارو استفاده میشوند
۲. در عکسبرداری از بخشهای مختلف بدن به عنوان عامل ایجاد تصویر عمل میکنند
۳. به عنوان لایهی ضد ویروس و میکروب در بانداژهای بدون نیاز به تجدید
۴. حرکت در دستگاه گردش خون بدن شناسایی و تجمع در اطراف سلولهای سرطانی
۵. به عنوان یکی از اجزاء سازنده کامپوزیتها
۶. به عنوان یکی از اجزاء سازنده کامپوزیتهای طبیعی
۷. کاتالیزورهای ذرهای
۸. به عنوان علامت دهنده در نایلونهای مقاوم در برابر کشش
۹. روکشهای ضد خش و مقاوم
۱۰. افزودنی سوخت و شستشوی داخل موتورها
۱۱. به عنوان پودرهای سایش بسیار مقاوم و ریز
۱۲. حامل بار الکتریکی در باطریها و پیلهای سوختی
۱۳. به عنوان عامل بهبود خواص روان کنندهگی در روغنها
۱۴. اکسید شونده و محافظت کننده از سایر مواد
۱۵. آنالیزهای زیستی در پزشکی
۱۶. لوازم آرایش مانند کرمهای ضد آفتاب
۱۷. تجزیه مواد آلوده و پاکسازی محیط زیست